لە چوارچێوەی ئەو ئەزموونە کەمەی هەمانە لە بواری دەرووندروستی و پزیشکی دەروونی، لەم کورتە نووسینەدا بەکورتی ئاماژە بە چەند بەرەنجامێک دەکەین.

1. لە ترسی ئەوەی کەس نەیانبینێت، زۆرێک لە چارەخوازەکان بە ترس و دڵەراوکێوە سەردانی کلینیک دەکەن و هەست بە شەرم و دڵەراوکێ دەکەن! ئەمەش لە ئەنجامی بە نەنگیدانان و عەیبەبوونی سەردانی پزیشکی دەروونییەوە سەرچاوەی گرتووە.
2. زۆرێک لە چارەخوازان پاش ماوەیەکی زۆر لە سەردانی چەندین پزیشکی جەستەیی، کاتێک کە چاکنەبوونەوە، درەنگ تێگەیشتوون کە کێشەکەیان دەروونییە. لەوانەیە کێشەی نانخواردن، لاوازیی سێکسی، بێهێزی و چەندین کێشەی دیکە هۆکارەکەیان دەروونی بێت و نەتزانیبێت.
3. کێشەیەکی گەورەی چارەخوازان، پابەندنەبوونە بە چارەسەر و رێنماییە پزیشکی و دەروونییەکانەوە. زۆرگرنگە کە چارەخوازەکان بەشدار و هاوکاربن لە پرۆسەی چارەسەریدا.
4. هێشتا زۆرێک لە کۆمەڵگە وەکو سەدەکانی رابردوو بڕوایان وایە نەخۆشیی دەروونی هۆکارەکانی بریتینلە بابەتی نادیار و ئەودیو سروشت! ئەمەش ژیانی زۆرێکی بە تەواوی کاولکردووە.
5.  کۆمەڵگەی ئێمە زۆرینەی چاوەڕوانی کاریگەریی خێرای چارەسەرەکانە. لەکاتێکدا کە دەرمان و چارەسەری دەروونی کاتی پێویستە هەتا سوودەکانی دەربکەون. لەبەرئەوە پێویستە ئەو کەسانەی کە نەخۆشیی دەروونییان هەیە، لە سەرەتای چارەسەرەوە ئارامگر بن، تاوەکو باش دەبنەوە.
6. رێژەیەکی زۆر لە منداڵان و نەوجەوانان، بەدەست کێشە و نەخۆشییە دەروونییەکانەوە دەناڵێنن. بە داخەوە زۆرێک لە خانەوادەکان لێیان تێناگەن و دەرئەنجام باری دەروونیان خراپتر دەبێت.
7. مامەڵەی خێزان و شێوازی پەروەردە یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی دەرکەوتن و توشبون بە نەخۆشییە دەروونییەکان. جیاوازیکردنی ڕەگەزی، شکاندنەوە، فەرامۆشکردن، لێدان، نازی زۆر و بێسنور، سانسۆری زۆر، دووپەروەردە.. هەموویان بەشێکن لە مامەڵەی هەندێک لە خێزانەکان کە کاریگەری نەرێنیان هەیە لەسەر دەرووندروستی.
8. پشتیوانی خێزانی و تێگەیشتن لە نەخۆش، لەلایەن بەشێک لە خێزانەکانەوە زۆر هاوکارە بۆ باشبوونەوەی نەخۆشەکان. بەپێچەوانەشەوە نەبوونی پاڵپشتی خێزانی و تێنەگەیشتنی خانەوادە لە چارەخواز، پرۆسەی چارەسەر قورستر دەکات و چاکبوونەوە دوادەخات.
9. خوێندنی قۆناغی (12)ی ئامادەیی، یەکێکە لە فشارە بەردەوام و بەهێزەکان لە کۆمەڵگەی کوردیدا. زۆرگرنگە کە خێزان بزانن چۆ مامەڵە لەگەڵ ئەم قۆناغەدا دەکەن.
10. چارەسەر لەلای کەسانی ناپسۆڕ، کاریگەری گەورەی نەرێنی لەسەر دەرووندروستی چارەخوازان داناوە. بەتایبەت منداڵان کە زۆر کەس بەناوی جیاوازەوە کاریان لەسەر دەکات و ڕێگەی جیاوازیان بۆ دادەنێت. زۆربەشیان نازانستین و دایباب پاش گەورەبوونی منداڵەکەیان تێدەگەن کە چی هەلەیەکیان کردوە.

د. جەعفەر عومەر، پسپۆڕی نەخۆشییە دەروونییەکان